«معتضد» معتقد است مردم باید لذت مطالعه را حس کنند، چون کتاب روزنه‌ای به دانش، فهم و انسانیت است.
نسرین خدایاری: هفته پایانی آبان ماه هر سال به عنوان هفته کتاب شناخته می‌شود. پیوند این هفته با کتاب که دوستی خاموش برای همه ما به حساب می‌آید رخدادی مبارک است، اما به راستی چه تأثیری در وضعیت سرانه مطالعه کشور و صنعت چاپ دارد؟
خسرو معتضد نویسنده، پژوهشگر و تاریخ‌نگار در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری دیباچه اُفت وضعیت مالی اقشار مختلف جامعه را دلیلی برای کتاب نخواندن مردم دانست و گفت:من در سال ۱۳۴۰ دانشجو بودم. در آن زمان کتاب‌های جیبی با قیمت ۲ تا ۴ تومان فروخته می‌شدند و من یک کتابخانه عظیم با ۴۰ یا ۵۰ جلد کتاب جیبی داشتم. هم‌اکنون کتاب گران شده و کتاب تازه من ۱۵۰ هزار تومان است. مردم کتاب‌های من را می‌خرند، چون آثار تاریخی را دوست دارند.
کم کم کتاب هم جزو عجایب هفت‌گانه میشوداو افزود:دولت یارانه کاغذ را حذف کرده است و این دلیلی برای گرانی کتاب به حساب می‌آید. حذف یارانه کاغذ یعنی مسئولان اهمیت چندانی به کتاب نمی‌دهند. با تداوم این روند کم کم کتاب هم جزو عجایب هفت‌گانه می‌شود.
این نویسنده با بیان اینکه در گذشته روزی ۷ یا ۸ روزنامه برایش ارسال می‌شد، اما امروز چنین نیست، بیان کرد:قیمت پُست نیز افزایش یافته است. قیمت پُست کتاب در همه دنیا یک چهارم قیمت پست اقلام دیگر است، اما در کشور ما چنین نیست.
معتضد گفت:دختر آقای محمد مسعود کتاب «گل‌هایی که در جهنم می‌روید» را از فرانسه برای من فرستاده بود. او در آنجا قیمت پُست کتاب را پرداخته بود، اما در اینجا هم مبلغی بابت پُست همان کتاب گرفته شد. من پرسیدم چرا مجددا پولی بابت پُست کتابی که قیمت ارسالش در کشور مبدأ پرداخت شده است، از ما می‌گیرید؟ به من گفتند شرکت پُست است دیگر. ما شرکت هستیم و باید درآمد داشته باشیم.
او ادامه داد:طبق قانون بین‌المللی پُست، اگر کشوری جزو اتحادیه پُست بین‌المللی است، وقتی کتابی به مقصد می‌رسد نباید نرخ مجددی بابت پُست و تحویل آن اخذ کند. کشور ما نیز عضو اتحادیه پست بین‌المللی است، اما قانون مذکور را رعایت نمی‌کند. امروز وقتی کتابی را از شهرستان یا کتابفروشی برای من ارسال می‌کنند، قیمت پُستش از قیمت کتاب گران‌تر است.
این پژوهشگر بیان کرد: امروزه در همه جای دنیا کتاب‌های جیبی در دست مردم دیده می‌شوند، اما در کشور ما چنین نیست. تلویزیون در سال‌های اخیر برنامه‌ای با عنوان کتاب باز را تولید و پخش می‌کند که مشخص نیست مجری آن ( سروش صحت ) تا چه اندازه اهل مطالعه است.
معتضد گفت:دست‌اندرکاران تولید برنامه کتاب باز معمولا هنرپیشه‌ای را می‌آورند تا درباره کتاب صحبت کند.
او افزود:من بار‌ها به مسئولان صدا و سیما گفتم که ۲ یا ۳ فرد درست و حسابی را برای معرفی کتاب بیاورند.
کتابخانه ملی فهرست کتاب‌های انگلیسی و فرانسه ترجمه نشده‌اش را منتشر کنداین مورخ بیان کرد:اخیرا جایی به نام ایران‌صدا ،کتاب‌ها را معرفی می‌کند. مسئولان آنجا از من خواهش کردند که با آن‌ها همکاری کنم. من نیز کتاب حاج امین‌الضرب و تاریخ تجارت و سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران را برای آن‌ها خواندم و خلاصه کردم. بعد به آن‌ها گفتم هم‌اکنون تعداد زیادی کتاب به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و آلمانی در کتابخانه‌های ملی وجود دارد، اما ترجمه نشده است. این کتاب‌ها باید ترجمه می‌شدند.
معتضد ادامه داد:شخصی به نام جک تاجی که هم‌اکنون در گیلان است، اما در گذشته کتابدار کتابخانه ملی بود، فهرست کتاب‌های فرانسوی و فارسی کتابخانه مذکور را تهیه کرد. من از او خواستم که فهرست کتاب‌های انگلیسی موجود در کتابخانه ملی را برایم بفرستد و او این کار را انجام داد. در آن زمان متوجه شدم کتاب‌هایی در کتابخانه ملی وجود دارند که کسی آن‌ها را ترجمه نکرده است. ناشران نیز جرأت نمی‌کنند کتاب‌های مذکور را چاپ کنند.
من پیشنهاد می‌کنم مسئولان کتابخانه ملی فهرست کتاب‌های انگلیسی و فرانسه ترجمه نشده کتابخانه مذکور را منتشر کنند تا مترجمان آن‌ها را ترجمه کنند.
من الآن با مطالعه زندهاماو گفت:مردم باید لذت مطالعه را حس کنند. من الآن با مطالعه زنده‌ام، حرص خواندن دارم و واقعا اگر روزی کتاب نخوانم، آن روز را از دست داده‌ام. در کودکی با نرخ شبی یک قرآن کتاب اجاره می‌کردم، زیرا خانواده‌ام اهل مطالعه بودند. هم‌اکنون نیز هر چه کتاب در دنیا چاپ می‌شود برایم ارسال می‌کنند. آیا خبر دارید که سرتیپ آبرَوِش دریادار بازنشسته که به زبان سوئدی اشراف دارد تا به حال ۳ یا ۴ کتاب افسران ژاندارمری ایران را ترجمه کرده و چاپ می‌کند؟
من معتقدم از بچگی باید به آدم بیاموزند که کتاب بخواند. امروز با مطالعه کتاب درس تاریخ مدارس متوجه می‌شویم که در این کتاب همه سلسله‌های ایرانی و آدم‌های بزرگ حذف شده‌اند.
گروهی از افراد خیر و نیکوکار باید در زمینه کتاب وقف کنندمعتضد ادامه داد:من روز‌های دوشنبه برنامه‌ای در تلویزیون دارم. این هفته در این برنامه درباره زنی به نام فاطمه رسولی صحبت کردم. او در ده قولیشکاک ماکو زندگی می‌کرد و ۵ دختر زاییده است. در سونوگرافی به او می‌گویند که فرزند ششم‌اش هم دختر است. همسرش او را به همین دلیل سوزانده است. این نشان می‌دهد که همسر فاطمه رسولی اهل مطالعه نبوده است. مملکت ما چنین است. مردم ما باید کتاب و روزنامه بخوانند. این کار با تعریف هفته و... درست نمی‌شود.
او سابقه وقف در ایران را مرور کرد و گفت:کتاب همچون مدرسه راه و وسیله‌ای برای روشنایی و روزنه‌ای به دانش، فهم و انسانیت است. با مطالعه تعداد جنایتکاران کاهش پیدا می‌کند. هم‌اکنون گروهی از افراد خیر و نیکوکار باید در زمینه کتاب وقف کنند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ممیزی را کم کنداین نویسنده بیان کرد:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ممیزی را کم کند. من ۳۰ سال پیش کتابی با عنوان «فوزیه حکایت تلخکامی، قصه جدایی» را نوشتم و در آن به زیبایی فوزیه اشاره کرده بودم. مسئولان ممیزی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی این مورد را حذف کرده بودند و در انتها روی ۵۰ مورد از مطالب کتاب من خط کشیده شده بود. این در صورتی است که با خوانش کتاب‌های سعدی، نظامی و حافظ متوجه می‌شویم تمام ادبیات ما عشق و عاشقی است و عشق و عاشقی در ایران خیلی جالب‌تر از غرب است. عشق ورزیدن در کشور ما یک حالت عرفانی دارد.
معتضد افزود:من زیر بار حجم زیاد ممیزی وارده بر کتاب «فوزیه حکایت تلخکامی، قصه جدایی» نرفتم و گفتم کتابم را چاپ نمی‌کنم. بالاخره مدیر کل اداره کتاب وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی عوض شد و مجوز چاپ کتاب «فوزیه حکایت تلخکامی، قصه جدایی» را داد. کتاب مذکور تا به امروز ۹ بار چاپ شده است. تازه من کتاب‌های زیاد و پرمخاطبی نوشته‌ام و مسئولان وزارتخانه مذکور کمتر به کارهایم ایراد می‌گیرند.
کتاب «نقد کتاب پاسخ به تاریخ» را من با اسم مستعار شهریار ماکان در ایران نوشتم و چاپ کردم. آن زمان نگارش این کتاب قدغن بود و ۱۰ سال زندان داشت.
من در کتاب «نقد کتاب پاسخ به تاریخ» صحبت‌های محمدرضا شاه را نقد کردم. کتاب مذکور ۲۱ بار چاپ شد و فروشش خیلی خوب است.
هم‌اکنون فضای مجازی یکی از بلایای کتاب استاو با بیان اینکه تبلیغات به ۲ شکل مستقیم و غیر مستقیم است، گفت:تبلیغات غیر مستقیم به صورت داستان، غزل و مناظره است. امروزه همه فهمیده‌اند که تبلیغ غیر مستقیم اثرگذارتر است.هم‌اکنون فضای مجازی یکی از بلایای کتاب است. این فضا احتیاجات مردم را از طریق خبر بر طرف می‌کند. من نیز روزی یک ساعت از فضای مجازی استفاده می‌کنم
-کتاب خوب چیست؟امروزه که بسیاری از ناشران به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه چاپ و انتشار یک کتاب، محصولاتشان را با تیراژ کم منتشر می‌کنند، تعدادی از کتاب‌ها به صورت سفارشی و با تیراژ بالا چاپ و منتشر می‌شوند. مردم که از کتاب انتظار روشنایی دارند، کتاب‌های سفارشی را نمی‌خوانند البته کتاب‌های خوبی هم در کشورمان منتشر می‌شوند، ولی مردم از انتشار آن‌ها خبر ندارند.کتاب خوب، کتابی است که معلومات مردم را بالا ببرد و تشنگی اقشار مختلف جامعه را فرو بنشاند.
-چه کتابی را در دست تألیف دارید؟الآن دارم تاریخ شرکت ملی نفت‌کش ایران را می‌نویسم.
